De geestgerichte zintuigen: wat zijn dat, en hoe help je je kindje om ze goed te ontwikkelen?

Rudolf Steiner onderscheidde twaalf zintuigen, in drie groepen van vier.  Leerkrachten op de vrijeschool letten erop hoe de ontwikkeling van de zintuigen verloopt bij jouw kindje. Bij jonge kinderen zijn de lichaamsgerichte zintuigen het belangrijkst; zij zijn nog maar net op aarde en druk bezig om hun lijfje te leren kennen en gebruiken. We gaven al veel tips om daarbij te helpen. Ook de omgevingsgerichte zintuigen kwamen uitgebreid aan bod.

De geestgerichte zintuigen

Bij de geestgerichte zintuigen hebben we het over het gehoor, de taalzin (ook wel woord-, spraak-, of gestaltezin genoemd), de denkzin (die ook wel gedachten- of betekeniszin heet) en over de ik-zin. Ik geef een overzicht:

Het gehoor

Horen……het lijkt zo gewoon, maar als je je erin verdiept dan is er een hele reis voor nodig voordat een geluidstrilling als toon ervaren kan worden.  Ons complete gehoororgaan zit vrij ingewikkeld in elkaar, en lijkt (vind ik) bijna wel door een kunstenaar bedacht en gemaakt.  Voor mijn uitleg neem ik je mee op een bijzonder reisje:

Onze oren zijn nog maar het buitenste deel van ons gehoororgaan. We hebben ook een middenoor en ons inwendige oor.  Geluiden maken dus een hele reis van buiten naar binnen:

• Eerst komen ze binnen in de gehoorgang.
• Aan het eind daarvan zit het trommelvlies, dat door de geluidstrillingen gaat bewegen.
• Die beweging wordt vervolgens in het middenoor flink gedempt door hamer, aambeeld en stijgbeugel.
• En dan werkt de beweging door op een vloeistof die we vinden in het binnenoor, in het deel dat het slakkenhuis wordt genoemd.
• Van daaruit zorgen trilharen ervoor dat de geluidsprikkel bij de gehoorzenuwen terechtkomt, die de waarneming verder naar onze hersenen leidt. En dan pas horen we iets!

Voor de geboorte horen we al

Een ongeborene kan al horen; dat weet elke moeder. Ik weet nog goed hoe verbaasd ik was toen mijn eerste kindje net als ik wakker schrok van mijn wekker- ik was toen zeven maanden in verwachting. Ver daarvoor al zongen wij als ouders liedjes voor hem en voelde ik hem reageren.

Sociale ruimte

Ons gehoor doet veel meer dan klanken ervaarbaar maken: het maakt het ons mogelijk om te communiceren, om een sociale ruimte binnen te gaan. We kunnen ons op elkaar “afstemmen”, onze “stem laten horen”, zorgen dat we “de juiste toon aanslaan”. Als je écht leert luisteren, dan leg je de basis voor een goede communicatie en sociale omgang. Waarmee niet gezegd wil zijn, dat mensen met een handicap van het gehoor dit niet zouden kunnen leren; zij volgen hun eigen weg om dezelfde, bij ieder mens in aanleg aanwezige, vaardigheden te ontwikkelen.

De taalzin (woord-, spraak-, gestaltezin)

Met de taalzin kunnen we een totaliteit waarnemen in een reeks van losse elementen. Bijvoorbeeld: een serie klanken vormt een woord, een serie tonen een melodie. Ook voor ruimtelijke vormen geldt dit, als we bijvoorbeeld in een serie bewegingen een dans zien. Zo’n vorm herkennen is alleen mogelijk als we innerlijk meebewegen met wat we zien of horen. Anders wordt de reeks van losse waarnemingen nooit één geheel. We overstijgen daarmee dus het materiële, fysieke aspect.

Aanleg

We hebben allemaal een aangeboren aanleg voor de taalzin, maar alleen het ervaren van taal  en de aanwezigheid van vormen in onze omgeving kan ervoor zorgen dat de taalzin tot ontwikkeling komt. Een goed ontwikkelde bewegingszin is daarbij cruciaal.

De denkzin (gedachten- of betekeniszin)

De denkzin gaat nog een stapje verder dan de taalzin. Met de taalzin herkennen we het geheel van een vorm, een melodie, een woord of een zin. De denkzin maakt het mogelijk om een stapje verder te gaan en de gedachtegang te begrijpen van degene die de vorm heeft gemaakt. Je begrijpt door de denkzin het waarom van een handeling of uitspraak, de betekenis van een schilderij of foto. Dus: de gedachte die erachter zit.

Leren begrijpen

Een kind leert begrijpen door kennis te maken met gesproken taal. En ook door zelf te gaan praten. Je ziet als ouder het proces van steeds meer leren begrijpen zich voor je ogen voltrekken. Het begint al als je huilende kleintje stil wordt zo gauw je vanuit de andere kamer roept: “Ik kom eraan!”, en het gaat door totdat je aan tafel af en toe Engels spreekt met je partner omdat de kleine potjes wel erg grote oren hebben intussen…

De ik-zin

Met de ik-zin, het twaalfde zintuig, kunnen we het ik, de individualiteit van een ander mens ervaren. Bij een echte ontmoeting van mens tot mens is deze ervaring heel intens. Wat er dan gebeurt: we kijken elkaar in de ogen en duiken als het ware even onder in de ziel van de ander; het beeld dat we ervaren weerkaatst innerlijk tegen ons eigen ik. Dit eigen ik, waar we ons meestal niet bewust van zijn, is dus het orgaan waarmee we de ander waarnemen. En waarmee we beoordelen WIE we voor ons hebben. Ik zou het zo zeggen: de ik-zin is onze diepste kern, ons wezen. En pas als we dat kunnen ervaren, kunnen we elkaar ervaren.

Is iemand betrouwbaar? Dat leren we herkennen door een goed ontwikkelde ik-zin.

Lees meer…..